معرفي
شهرستانهاي استان اردبيل
- شهرستان اردبيل
معرفی جاذبه های گردشگری استان اردبیل - شهر اردبیل
معرفي شهرستان اردبيل
جاذبه های گردشگري شهرستان اردبيل
مقدمه:
(بالا)
شهرستان
اردَبیل
Ardabil))
یکی از شهرهای ایران
و مرکز استان اردبیل
در شمال غربی کشور است. این شهر همچنین مرکز شهرستان
اردبیل
است. اردبیل از شهرهای باستانی و تاریخی ایران است. این
شهر در نزدیکی مرز جمهوری آذربایجان
قرار گرفته
است.
اين شهر
جاذبههای طبیعی فراواني دارد. شهر اردبيل در
۲۱۹
کیلومتری تبریز
و
۵۹۱
کیلومتری تهران
واقع شده است.
شهر اردبیل در ارتفاع
۱۵۰۰
متری از سطح دریا و در میان کوه های تالش
و سبلان
واقع در رشته کوه البرز
در شمال غرب فلات ایران
جای گرفته و دارای زمستان های سرد و تابستان های معتدل
است. زبان مردم شهر اردبیل ترکی آذربایجانی
است. مذهب اکثر مردم این شهر، اسلام (شیعه
دوازده امامی)
بوده و مسلمانان اهل سنت در روستاهایی نظیر عنبران
واقع در شهرستان نمین، سکونت دارند. همچنین مسیحیانِ
شهر که اغلب ارمنی
بودهاند در دهه های گذشته از اين شهر، مهاجرت نمودهاند.
غالب صاحب نظران نام قدیمی شهر را «آرتاویل» و از ریشه
اوستایی
میدانند. این نام از ترکیب دو کلمه «آرتا» (به معنی مقدس
که در فارسی میانه تبدیل به «ارد» شدهاست و در کلماتی
نظیر اردشیر آمده است) و «ویل»
تشکیل شدهاست.

امروزه در مناطق تالش نشین
استان، هنوز هم به اردبیل، «آردویل» میگویند که معنی «شهر
مقدس» را میدهد.
القاب شهر اردبيل:
(بالا)
اردبیل در طول تاریخ، به نام های گوناگونی از جمله
«دارالارشاد»، «دارالملک»، «دارالعرفان»، «دارالامان» و
«شهر مقدس» ملقب بوده
است و در دورههای مختلف، مرکز ایلات
آذربایجان بوده و به علت قرار داشتن در مسیر جاده ابریشم،
از رونق اقتصادی بسیار خوبی برخوردار بوده است.
پيشينه شهر اردبيل:
(بالا)
در قرن ششم قبل از میلاد زرتشت
پیامبر بزرگ ایران ظهور کرد و بنابر روایت اوستا، کتاب
یسنا در بالای کوه سبلان
بر او نازل
شده است.

نمايي از مجسمه شاه اسماعيل صفوي
اردبیل از شهرهای کهن ایران
است که حدود
۵۰۰۰
سال قدمت دارد. در لوحههای گلی سومریان
به صورت آرتا یا آراتتا
ثبت گردیده است که خود، قدمت شهر را تا
۵۰۰۰
سال می رساند.
(تمدنی همزمان با سومر در ایران وجود نداشته است.)
این شهر در زمان حکومت بنی امیه
مرکز حکومت آذربایجان
و در زمان بنی عباس
مرکز قیام بابک خرمدین
بوده است. کشفیات اخیر در خصوص تاریخ اردبیل در منطقه
مرادلو اردبیل نشان از کشف تاریخ
۴۰
هزار ساله در اردبیل را به اثبات میرساند.
محوطه شامل بیش از یکصد تخته سنگ مزین به نقوش صخرهای
بوده که با بررسی و مطالعه هر یک از آنها زوایای پنهانی از
نحوه زندگی و استقرار بشر در این منطقه از کشور نمایان
خواهد شد.
یکی از کارشناسان باستان شناسی اردبیل گفته
است:
«نقوش خمرهای یا همان سنگ نگاره ها کهن ترین آثار هنری
بر جای مانده از بشر هستند که قدمت برخی از آنها به
چهل
هزار سال قبل برمی گردد.
اردبيل در سال
۶۱۸
هجری مورد حمله مغولان
قرار گرفت. در دوران باستان نیز که ایران به چهار ولایت
تقسیم شده بود، اردبیل مرکز ولایت باختر شامل آذربایجان،
ارمنستان و آران بوده است. اما در زمان تیموریان
و صفویان، نهضت تشیع
و جنبش های سیاسی ایران از این شهر برخاست. اردبیل در
زمان صفویان آباد گردید و به اوج اعتبار، عزت، و عظمت خود
رسید، اما پس از انقراض این سلسله در پیشامدها و تحولات
تاریخی دوره نادرشاه
و اوایل قاجار
و به خصوص با ورود قشون روسیه
به ایران و حوادث دوران مشروطیت، از رونق و اهمیت افتاد.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، در
۲۴
فروردین
۱۳۷۲
به مرکز استان تبدیل شد.
منطقه اردبیل حداقل از هزاره ششم قبل از
میلاد مسکونی بوده است.
بر اساس پژوهش، سراسر منطقه از تپه های
باستانی پوشیده شده است. کاوش های مقدماتی در برخی از
نواحی اردبیل به ویژه در قسمت های شمالی و شرقی آن نشان
میدهد که اردبیل از کانون های مهم فرهنگ مگالی تیک
یا سنگ افراشتی
بوده است. مردم مگالی تیک شرق آذربایجان
که ماهیت قومی آنها میباید از عناصر کاسی و هوری بوده
باشد، دهها اثر مگالی تیک پر ارزش از خود به یادگار گذاشته
اند. کشفیات اخیر در محوطه باستانی شهر یئری
مشگین شهر، پرتو تازه ای به تمدن و فرهنگ
هشت هزار ساله اقوام ساکن در اردبیل و اطراف آن افکنده
است و انتشار نتیجه کشفیات میتواند ارتباط تمدن و فرهنگ
مگالی تیک اردبیل را با دیگر مناطق ایران و آذربایجان
تاریخی و قفقاز و شرق آسیای صغیر مشخص کند. آثار یافت شده
در موزه باستان شناسی اردبیل موجود می باشند.
جمعیت اردبيل:
(بالا)
جمعیت اردبیل در اولین سرشماری رسمی ایران
که در سال
۱۳۳۵
خورشیدی انجام پذیرفت، بالغ بر
۶۵٬۷۴۲
نفر بوده است. این تعداد در سال
۱۳۴۵
خورشیدی به
۸۳٬۵۹۶
نفر، در سال
۱۳۵۵
خورشیدی به
۱۴۷٬۸۶۵
نفر، در سال
۱۳۶۵
خورشیدی به
۲۸۱٬۹۷۳
نفر و در سال
۱۳۷۵
خورشیدی به
۳۴۰٬۳۸۶
نفر افزایش پیدا کرد. جمعیت اردبیل بر اساس نتایج نهایی
سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال
۱۳۸۵
خورشیدی بالغ بر
۴۱۲٬۶۶۹
بوده است که از این جهت، هفدهمین شهر پر جمعیت ایران به
شمار می رود. برپایه همین آمار از مجموع جمعیت شهر
اردبیل
۲۰۹٬۰۱۰
نفر را مردان و
۲۰۳٬۶۵۹
نفر را زنان تشکیل میدهند. همچنین شمار خانوارهای این شهر
بالغ بر
۱۰۲٬۸۱۸
خانوار بوده است.
شهرستان اردبیل دارای چهار اقلیم مدیترانه
ای گرم، مدیترانه ای معتدل، کوهستانی سرد و معتدل است.
این شهرستان به عنوان یکی از مناطق سردسیر ایران و استان
بین پنج تا هشت ماه از سال سرد است. بارندگی نیز در تمام
فصول وجود دارد، ولی شدت آن در بهار و پاییز بیشتر است. بر
اساس گزارش ایستگاه هواشناسی اردبیل که در ارتفاع
۱۳۷۲
متری واقع شده، بارندگی این شهر در سال
۱۳۷۲
برابر
۷/۳۲۷
میلی متر گزارش شده است. این شهرستان دارای زمستان های
بسیار سرد و تابستان های معتدل است. متوسط درجه حرارت آن
در حدود هفت درجه سانتی گراد است. وجود کوهستان های
سبلان، تالش و بزغوش، تأثیر بخارهای دریای خزر و بادهای
سرد شمالی و وجود جنگل های شمال و شرق آن در میزان
بارندگی و نوسان دمای شهرستان اردبیل بسیار مؤثر است.


شهر اردبيل در
يك شب برفي
تاریخچه کتابخانه در اردبیل:
(بالا)
نخستین کتابخانه در اردبیل در قرن
۸
ق. به همت شیخ
صدرالدین موسی، فرزند شیخ صفی الدین اردبیلی، در جوار
آرامگاه پدرش جهت استفاده عموم ایجاد شد.
پس از کتابخانه آستان قدس رضوی، کتابخانه اردبیل قدیم
ترین و غنی ترین کتابخانه ایران به شمار
می رفت. شیخ صفی الدین اردبیلی به سال
۷۰۰
ق. جانشین شیخ زاهد
گیلانی
گردید و خانقاهی برای مریدانش ترتیب داد و کتابخانه ای
نیز بنیان نهاد که پس از مرگ او، کتابخانه همچنان مجمع
مریدان بود. مخصوصاً پس از تشکیل سلسله صفویه (۹۰۷
ق.)، به کتابخانه و آرامگاه شیخ توجه بیشتری شد به حدّی
که شاه عباس اول
صفوی (۹۹۶-۱۰۳۸
ق.) در سنه
۱۰۱۷
ق. کتاب های گرانبهایی به آنجا وقف کرد.
آدام اولئاری
که به سال
۱۰۴۷
ق./
۱۶۳۷
م. از این کتابخانه بازدید کرده، مینویسد که اکثر کتاب
های خطی آنجا از نظر هنر و درونمایه در دنیا بی نظیرند.
جیمز موریه
انگلیسی
این کتابخانه را به سال
۱۲۲۷
ق، در حالی که کتاب ها بر روی هم انباشته شده بود، دیده
است. در جنگ دوم ایران و روس (۱۲۴۱-۱۲۴۳ق)،
این کتابخانه به عنوان غنیمت جنگی به تصرف روس ها در
آمد و تعداد
۱۱۴
نسخه از کتابهای نفیس و نادر آن به پترزبورگ فرستاده شد.
در سال
۱۳۱۴
ش. تعداد کتاب های باقی مانده به دستور وزارت معارف به
تهران انتقال یافت.
در سال
۱۳۲۸
ش. کتابخانهای عمومی با نام «قرائت خانه عمومی» با
۹۰۰
جلد کتاب جهت استفاده عموم، به ویژه معلمان، به همت
معاون رئیس فرهنگ اردبیل تأسیس شد. در سال
۱۳۴۶
با تشکیل کتابخانه عمومی اردبیل، مجموعه قرائت خانه عمومی
به این کتابخانه منتقل گردید، که با نام «کتابخانه عمومی
شماره یک»، قدیمي ترین کتابخانه عمومی در مرکز استان
اردبیل به شمار می رود.
از آن پس، کتابخانه های دیگری در
شهرهای استان تأسیس شد، از جمله کتابخانه خلخال (تأسیس
۱۳۴۴)
و کتابخانه شهر گیوی (۱۳۴۵).
علاوه بر این، تعداد
دو
واحد کتابخانه وقفی در دهه
۱۳۴۰
در شهرستان اردبیل موجود بوده که می توان از کتابخانه سید
حمزه (با مجموعه
۱۲۰۰
جلد) و کتابخانه حسین صدر (تأسیس
۱۳۴۲،
با مجموعه
۵۸۸
جلد) یاد کرد.
مراکز
آموزشی اردبيل:
(بالا)
چندین دانشگاه در شهر اردبیل وجود دارد که اولین آنها در
سال
۱۳۵۷
تأسیس شده است. از آن جمله میتوان به موارد زیر اشاره
کرد:
دانشگاه محقق اردبیلی
دانشگاه علوم پزشکی اردبیل
دانشگاه پیام نور اردبیل
دانشگاه صنعتی اردبیل
دانشگاه بین المللی صنعتی قفقاز

سر در دانشگاه محقق اردبيلي
اولین روزنامه های
اردبیل:
(بالا)
روزنامه «اتفاق»، مقارن با نهضت مشروطه
روزنامه «برگ سبز»، به مدیریت فضل الله شیخ الاسلامی،
تاریخ چاپ
۱۲۸۷
خورشیدی
روزنامه «جودت»، به مدیریت حسن جودت، تاریخ چاپ
۱۳۰۶
خورشیدی
روزنامه «قبس»، به مدیریت عزیز صابر، تاریخ چاپ
۱۳۳۰
خورشیدی
روزنامه «شمس ایران»، به مدیریت محمد شمس زاده، تاریخ چاپ
۱۳۲۸
خورشیدی
روزنامه «دامن حق»، به مدیریت محمد ذاکری، تاریخ چاپ
۱۳۳۱
خورشیدی
روزنامه «پیک روز»، به مدیریت علی علایی، تاریخ چاپ
۱۳۲۸
خورشیدی
روزنامه «دفاع»، به مدیریت سید اسماعیل حسینی، تاریخ چاپ
۱۳۳۰
خورشیدی
روزنامه «بهار آذربایجان»، به مدیریت محمود صالحی، تاریخ
چاپ
۱۳۳۰
خورشیدی
همزمان با
۲۶
رجب سالروز تأسیس سلسله صفویه
و با هدف گرامیداشت خدمات خاندان صفوی، این
روز توسط شورای فرهنگ عمومی کشور، به نام «روز ملی اردبیل»
در تقویم تاریخ فرهنگی ایران ثبت گردید.
جاذبه های گردشگري شهرستان اردبيل
از آثار تاریخی اردبیل که
برخی به دوره پیش از اسلام میرسد، میتوان به «مسجد
جامع اردبیل»
که در قدیم آتشکده بوده است، اشاره كرد. با توجه به اینکه
این مسجد، بزرگترین و قدیمي ترین مسجد اردبیل است، احتمال
میرود یکی از واحدهای آن، کتابخانه بوده، ولی در تاریخ
اردبیل اشاره ای به آن نشده است.
آرامگاه «شیخ
صفی الدین اردبیلی» و بقعه «شيخ جبرائيل» از بناهای
تاریخی اين شهر به شمار مي روند.
از جاذبه های طبیعی این شهر مي توان به دریاچه «شورابیل»
و دریاچه واقع در قله «سلطان سبلان» اشاره كرد.

نمايي از محوطه تاريخي شيخ صفي الدين اردبيلي

نمايي از
گنبدهاي
تاريخي محوطه شيخ صفي الدين اردبيلي

نمايي از
پشت محوطه تاريخي شيخ صفي الدين اردبيلي

نمايي بسيار زيبا از محوطه چيني خانه مجموعه شيخ صفي الدين
اردبيلي
كوه ساوالان
(سبلان) اردبيل:
(بالا)
كوهسار بديع ما سبلان پديده شگفتي است، افراشته اي بلند كه
تا 4844 متر از سطح دريا اوج گرفته است و ابرهاي بازيگوش
به شيطنت بر شانه هايش مي لغزند. نادره اي از زيبايي و
شكوه در جهان، عاشقان طبيعت را ديدنش و پوييدنش بهانه اي
است تا همه ساله هزاران نفر از سرتاسر جهان به سويش روي
آورند و روزان و شبان در اشتياق حضور و صعود تا اوج، تا
قله قافش رهسپارند.


دو نما از قله زیبای كوه ساوالان
(سبلان))
رديف |
نام كوه |
ارتفاع |
1 |
سلطان ساوالان |
4844 متر |
2 |
هرم داغ |
4587 متر |
3 |
كسري |
4577 متر |
4 |
جنوار داغي |
3950 متر |
5 |
دلي آلي |
3850 متر |
6 |
آيي قاري |
3850 متر
|
7 |
بز داغ |
3794 متر |
8 |
ايري قاري |
3460 متر
|
9 |
بابا مقصود |
3840 متر
|
10 |
قزل بره |
3880 متر
|
11 |
قزل داغ |
3622 متر |
12 |
هزار ميخ |
3562 متر
|
13 |
ايشيخ چيخماز |
3133 متر |
14 |
گو داغ |
2725 متر |
درياچه شورابيل
اردبيل:
(بالا)
دریاچه شورابیل دریاچهای در اردبیل
در مسیر دانشگاه محقق اردبیلی
است. اين درياچه قبلاً
بسیار شور بوده است ولی امروزه با افزودن آب شیرین از
شوری آن کاسته شده، به طوری که نوعی ماهی قزل آلا در
آن پرورش داده میشود. این دریاچه دارای امکانات
تفریحی، ورزشی و فرهنگی بسیاری است. از آن جمله مي
توان به امكاناتي نظير قایقرانی، پیست دو میدانی،
دوچرخه سواری، هتلهای مجهز و زیبا، مجموعه شهر بازی
برای بچهها، رستوران در وسط دریاچه و... اشاره كرد.

نمايي چشم نواز از درياچه ديدني «شورابيل» اردبيل
نمايي زيبا از محوطه درياچه «شورابيل» اردبيل
نمايي ديگر از درياچه «شورابيل» اردبيل
دریاچه شورابیل قبل از اینکه به مجتمع تفریحی تبدیل
شود ساکنان منطقه مخصوصاً کسانی که ناراحتی پوستی و
درد مفاصل داشتند از گل دریاچه به اعضای بدن خود
میمالیدند و ازگل آن به شهرهای دیگر نیز میبردند تا
مصرف کنند. از زمانی که آب شیرین به آب دریاچه اضافه
شده دیگر خاصیت درمانی خود را از دست داده است.
دریاچه شورابیل یکی از زیباترین دریاچه های داخلی است
که در هیچ کدام از کتاب های جغرافیايی درباره آن گفته
نشده است. دریاچه شورابیل در حال حاضر یکی از مکانهای
تفریحی اردبیل به شمار میرود که در کنار آن شهربازی و
فضای سبز زیبایی ايجاد شده است.
جهت اقامت گردشگران خارجی و میهمانان داخلی هتل
شورابیل با درجه بندی دوستاره تاپ در ساحل شمالی
دریاچه و مجتمع توریستی کوثر با درجه بندی سه ستاره
تاپ ساخته شده است.
بازار
تاریخی اردبیل:
(بالا)
بازار اردبیل یادگاری از دوره صفوی و ما قبل آن است. در
قرن دهم هجری در زمان حکومت شاه طهماسب اول، بازارهای
اردبیل از رونق بسیار زیادی برخوردار بودهاند.
اصلي ترين بازارهاي اردبيل، بازار بقالان، قصابان، خراطان،
سراجان، قیصریه، چاقو فروشان و کلاه دوزان مي باشند.

نمايي از بازار
تاريخي شهر اردبيل
راسته های موجود در بازار اردبیل عبارت است از: راسته
اصلی بازار، راسته قیصریه، علافان، راسته پیرعبدالملک،
بازار زرگران، سراجان، پارچه فروشان، کفاشان، مسگران، چاقو
سازان، آهنگران و سراهای آنها. در قرن هفتم و هشتم بازار
اردبیل رونق فراوان داشتهاست. در دوره های بعد، قسمتی از
بازار بزرگ و تیمچه ها و سراها از موقوفات بقعه شیخ صفی
الدین به شمار میرفت و درآمد و عواید حاصله به مصرف مخارج
این بقعه میرسید.
کاروانسراها:
(بالا)
با توجه به جایگاه تجاری -
اقتصادی شهر اردبیل طی ادوار گذشته و در پی آن ورود تجار و
مسافران مختلف، بدیهی است مکان هایی برای اقامت و اتراق
مسافران و چهار پایان در نظر گرفته شده بود که اصطلاحاً
کاروانسرا
نامیده میشد. که سرا
هم به اختصار نامیده میشد. به طور نمونه سرای حاج احمد،
سرای گلشن، کاروانسرای زنجیرلی و... در نقشه های سال
۱۸۲۷
میلادی
۳
کاروانسرای شهر در نزدیکی دروازه قنبلان و اطراف بازار
قرار داشتهاند كه به اسامي زير هستند:
کاروانسرای عباسی نقدی کندی
کاروانسرای سرباز وطن (قانلی بلاغ)
کاروانسرای شور گل
موزه ها:
(بالا)
اردبیل به دلیل داشتن تاریخ کهن، همواره آثار تاریخی بی
شماری را در خود جای داده است. به همین دلیل آثار موجود
در موزه های اصفهان، تبریز میراثی از تاریخ اردبیل به
شمار میرود . مهمترين موزه هاي اردبيل عبارت است از:
موزه تاریخ طبیعی اردبیل
موزه مردم شناسی اردبیل (واقع در ميدان
عالي قاپو)
موزه صنایع دستی اردبیل
موزه مفاخر دینی اردبیل
موزه مفاخر اردبیل
موزه تخصصی باستان شناسی (واقع در محل بقعه شیخ صفی الدین
اردبیلی)
موزه سنگ و کتابخانه تخصصی بقعه شیخ صفی (واقع در محل بقعه
شیخ صفی الدین اردبیلی)
موزه چینی ها یا چینی خانه (واقع در محل بقعه شیخ صفی
الدین اردبیلی)
پل های تاریخی اردبیل:
(بالا)
به سبب قرار
گرفتن رود «باليخلي چاي» در شهر اردبيل، پل هاي زيادي در
ادوار گذشته در اين شهر براي سهولت رفت و آمد مردم شهر
احداث گرديده است. بعضي از اين پل ها پيشينه تاريخي نيز
دارند. اسامي مهمترين پل هاي شهر اردبيل در زير آمده است:
پل یدْی گوز (هفت چشمه)،
پل یعقوبیه،
پل نادری،
پل سید آباد،
پل کلخوران،
پل سامیان،
پل قره سو،
پل ابراهیم آباد

نمايي
چشم نواز از پل هاي تاريخي شهر
اردبيل

نمایی از رود بالیخلی چای - واقع در قلب شهر اردبیل

نمايي زيبا از پل «يدي گوز كورپي» اردبيل (هفت چشمه)
صنایع دستی اردبیل:
(بالا)
اردبیل به واسطه داشتن تاریخ کهن در ادوار مختلف و تکامل
در این دوره ها صنایع دستی مختلفی را در جهت نیاز به ان
به تکامل رسانده و به جوامع مختلف معرفی و صادر نموده
است. به وضوح میتوان اوج این شکوه را در دوره صفویه جستجو
نمود که بایستی این شکوه را به نام مکتب اردبیل ثبت نمود.
از صنايع دستي اردبيل مي توان به موارد زير اشاره داشت:
فرش دستباف و قالي نفيس اردبيل |
 |
گليم و جاجيم |
آبگینه
|
بافته و نساجی سنتی |
رودوزی های سنتی |
سفال و سرامیک سنتی |
صنایع دستی تلفیقی |
صنایع دستی چرمی |
صنایع دستی چوبی و حصیری |
صنایع
دستی سنگی |
نمد بافي |
فرش دستباف و قالي نفيس اردبيل
هتل های اردبیل:
(بالا)
اردبیل به واسطه داشتن
مناظر بی نظیر طبیعی، شاید به جرأت بتوان گفت رتبه نخست
گردشگری در ایران را دارا میباشد.
اردبیل و سرعین
به واسطه پذیرش گردشگر، میزبان مسافران تابستانی و زمستانی
میباشد. در تابستان استفاده از مناطق خوش آب وهوای اردبیل
و در پاییز و زمستان به واسطه دارا بودن پیست اسکی آلوارس
و آبگرم های معدنی سرعین میزبان مسافران
میباشد. هتل های (غير از هتل هاي سرعين) زیر در خدمت
میهمانان محترم میباشند:
هتل شیخ صفی اردبیل،
هتل سبلان اردبيل،
هتل دریا اردبیل،
هتل نگين
اردبيل، هتل كوثر
اردبيل

نمايي از هتل كوثر اردبيل
غذاهای سنتی اردبيل:
(بالا)
آش دوغ (آیران
آشی) مهمترین غذای سنتی اردبیل است و به عنوان غذای سنتی
جهانی شناخته شده است.

آش دوغ اردبيل
از غذاهای سنتی اردبیل می توان به آش اوماج، آش دوغ، آش
شیر، آش یارما، بزباش، پیچاق قیمه، تاس کباب، ترحلوا،
ترشی قرمه، چیغیرتما، حلوای زرد، حلوای زنجبیل، خشیل،
خورشت قاتق، ساج ایچی، سوغان سو، قورمه سبزی، قویماق،
قیساوا، قیقاناق، کوفته، لونگی و هرا اشاره کرد.
سوغات اردبيل:
(بالا)
از مهمترین سوغات اردبیل میتوان به آبنبات، تخمه
آفتابگردان، حلوای سیاه، سرشیر، شیرینی های محلی،شكلات
روسته، عسل طبیعی سبلان، عصاره گل های سبلان و کره را نام
برد.
حلوای سیاه اردبیل معجونی است که از
جوانه گندم و کره طبیعی تهیه میشود و بسیار مقوی میباشد.

حلواي سياه سوغاتي شهر اردبيل
|